Po rijetkim ostacima materijalne kulture iz ranijih epoha, može se pouzdanije tvrditi da je prostor na kome se danas nalazi Zvornik još od davnih vremena bio pokriven ljudskim nastambama.

Zvornik se u istoriji prvi put pominje 1410. godine, pod imenom Zvonik. Po jednoj varijanti varoš je dobila ime po nekom usamljenom zvoniku nekakve porušene crkve, koja je po pretpostavkama bila podignuta krajem 7. i početkom 8. vijeka, po drugoj verziji grad je dobio ime  po zvoniku franjevačkog samostana, podignutog početkom 15. vijeka, dok je po trećoj verziji teren na kojem je podignut u obliku zvona. Ipak postoji još jedna verzija da je ime dobio po brojnim izvorima hladne vode (izvornik), te je još za vrijeme Rimljana bio poznat kao stanica za odmor na putu za Sirmium.  Tako se zvao sve do 1519. godine. U tom periodu sastojao se iz dva dijela: Tvrđave i Donje varoši. Od 1428. godine pominje se kao mjesto odakle se srebro transportovalo za Dubrovnik.

Oko Zvornika kao važne strategijske tačke – raskrsnice puteva otimali su se srpski despoti, Turci, Mađari i Austrijanci.

Prema poznatim istorijskim izvorima, najstariji stanovnici ovog kraja bili su Skordisci-narod keltskog porijekla, koji je prihvatio rimsku vlast, kada je ona početkom prvog vijeka nove ere, uspostavljena ovdje kao i na čitavom  Balkanskom poluostrvu.

Nešto brojniji rimski tragovi nađeni su samo u okolini Zvornika, u samoj varoši pronađen je jedan natpis iz trećeg vijeka, a na okomitoj stijeni Ograda, na mjestu gdje je sada motel Vidikovac, otkrivena je jedna rimska utvrda, koja se sastojala od tornja za osmatranje i zgrade za smještaj straže, kao i žrtvenik. U selu Dardagani, na putu prema Sapni, u jednom majdanu (Sige), nađeni su ne samo tragovi ranijeg rimskog kamenoloma, nego i jedan kasnoantički grob iz  4. vijeka, i što je naročito značajno, spomenik tzv. Mitrinog kulta, izrađen od sige, dimenzije 50 x 70 cm (znatno oštećen, čuva se u tuzlanskom muzeju). Zvornik je uvijek, od kada postoji, a i danas značajna raskrsnica puteva –  jednog koji sjeverno ide dolinom Drine ka Bijeljini (odakle produžava preko Save ka Sremskoj Mitrovici i dalje) i južno preko Drinjače ka Vlasenici, Sokocu, Han Pijesku i Sarajevu; od Drinjače drugi krak ovog puta ide ka Bratuncu (preko gvozdenog mosta na Drini i ka Ljuboviji) i Srebrenici. Takođe Zvornik je povezan sa svojim dosta mlađim imenjakom Malim Zvornikom u Srbiji, preko gvozdenog mosta kojim se od 1924. godine, kada je podignut, pa sve do nedavno, odvijao glavni saobraćaj svim motornim vozilima. Danas preko njega idu samo pješaci, jer je za svaki drugi saobraćaj podignut, dva kilometra niže u naselju Karakaj, novi betonski most.

Veći dio Zvornika razvio se poslednjih godina u svom sjevernom dijelu gdje brda već počinju da se razmiču, ostavljajući značajno proširenje pri ušću riječice Zlatice u Drinu, a i neposredno uz samu obalu rijeke Drine.

Zvornik je grad burne prošlosti i jedan od najstarijih na prostoru Bosne i Hercegovine. Bio je i ostao raskrsnica puteva. Nažalost, tim putevima su često dolazili osvajači.